بہ فطرتیکہ ادب گاہِ جوہرِ نَسَبی ست ثنائے اہلِ کرم، جُرمِ مدّعا طلبی ست بہ دل غمے ز تغافل شعاریت دارم گماں مَبَرکہ فغانم فغانِ بے سببی ست چہ آورم خبرے از تجلّئ رُخِ دوست زکاکلش بہ نگاہم ہجومِ تیرہ شبی ست نصیبِ اہلِ وِلا ہست رنگہائے نشاط بگلشن از عجمیم و بہارِ ما عربی ست کریم اہلِ طلب را مُعّزز انگارد کہ سر بلندئ موج احترامِ تشنہ لبی ست چہ شد گر آمدہ بانگِ انا الحق از منصور کہ قطرہ مدّعیِ ذاتِ خود زیَم نسبی ست بہ کربلا نِگر اندازِ بے نیازی ہا کہ آلِ ساقئ کوثر بہ دردِ تشنہ لبی ست بہ مُصحفِ رخِ اُو چشمِ شوق نگشایم دراز دستئ مژگاں بجلوہ بے ادبی ست بدستگاہِ کمالش نصیؔر کس نرسد ہر آنکہ معتکفِ آستانِ آلِ نبیﷺ ست (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیداے دل! مدام بندۂ آں شہریار باش بے غم ز گردشِ فلکِ کج مدار باش ہرگز مپیچ گردنِ تسلیم ز امرِِِ دوست چوں کوہ در طریقِ رِضا اُستوار باش بے سوزِ عشق، زیست بود شمعِ بے فروغ پروانہ وار مردِ محبت شعار باش لوحِ جبینِ خویش بہ خاکِ درش بِسائے با روزگار ہمدم و با بخت یار باش دل را بہ دامِ گیسوئے جاناں اسیرِ کن و زبندِ راہ و رسمِ جہاں رستگار باش از عشقِ دوست قطع مکن رشتۂ اُمید آسودہ از ہجومِ غمِ روزگار باش اے دل کنوں کہ بارِ امانت گرفتہ ای محنت بہ جانِ خویش کش و بُرد بار باش سر در رہش فدا کن و دل بر رُخش نثار خون از جگر چکان و بچشم اشکبار باش تا دُرد نوشِ ساقئ کوثر شدی نصیؔر سرشارِ بادۂ کرمِ کردگار باش (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیدپئے کرم بہ زبانِ نگہ سوال کنم دمے بہ چشمِ کرم بیں کہ عرضِ حال کنم نہادہ ام بہ درِ عشق تا جبینِ نیاز سرِ غُرور بہ راہِ تو پائمال کنم شبِ فراقِ تو بنکر چہ سہمگینم کرو ز بیمِ ہجر فغاں در شبِ وصال کنم بود کہ روزِ جزا باعثِ نجات شود ہمیں خیال کہ خود را سگت خیال کنم تُو خود ز صُورتِ من حالِ زارِ دل دریاب چہ آورم بہ زبان و چہ عرضِ حال کنم شبِ دراز و غمِ ہجر و خوں فشانئ چشم بہ سازِ ایں ہمہ نظاّرۂ جمال کنم نصیؔر دستِ طلب کے کنم بہ خَلق دراز من التجا بہ خداوندِ لا یزال کنم (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیدہر آنکہ اُو بہ کوچۂ اہلِ وفا رسد حقّا بہ زیرِ سایۂ لُطفِ خدا رسد اغیار شاد کام شوند از مئے نشاط خالی شود ز بادہ چو ساغر، بما رسد دل تنگ از حوادثِ عالم مثو چنیں روزے بود کہ شاہدِ فرخندہ پا رسد چوں چشمِ التفات کند سُوئے دیگراں باشد کہ گاہ گوشۂ چشمے بما رسد زاہد بہ راہِ الفتِ یزداں قدم نہاد بینم، بہ راہِ عشقِ بتاں تا کجا رسد در آرزوئے قُرب، سلاطیں شدند خاک مشکل کہ نزدِ بارگہش ہر گدا رسد مائیم و راہِ پُر خطرِ عاشقی نصیؔر یا یارِ بے وفا رسد و یا قضا رسد (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیدبر درِ خوباں نظامے دیگر است انتظام و اہتمامے دیگر است خاک بر سر، چاک داماں، دیدہ تر در محبّت ننگ و نامے دیگر است السّلام اے مفتی و قاضی و شیخ مسجدِ ما را امامے دیگر است زاہداں در کعبہ ما در میکدہ ہر گروہے را مقامے دیگر است بر رُخِ روشن عجب زلفِ سیاہ ایں زمیں را صبح و شامے دیگر است بادشاہانِ جمال و حُسن را ہر زماں، ہر دم غلامے دیگر است در حریمِ جلوہ گاہِ دلبراں ہدیہ و نذر و سلامے دیگر است ہاں شرابِ عشقِ خوباں را نصیؔر شیشہ و ساقی و جامے دیگر است (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیدبیا! ز نُورِ طلعش کنیم اکتسابہا کہ ذرّہ ہا ز پر توش حریفِ آفتا بہا بحُسنِ یار کن نظر ز غیر باش بے خبر زایں گزر ز آں گزر کہ ایں و آں حجا بہا برو بدامنِ یقیں کنارِ دلربا گُزیں بر افگند ز رُوئے ایں حجا بہا نقابہا ہزار نالہ میشود ز تارِ دل ہمی ردد چو نالہا کہ میبود ز چنگہا رُبابہا ننگارِ مہ جبینِ ما کرم بہ عاشقاں نُما مکن ستم مکن جفا بدل نماند تابہا دوا ز وصل کن صنم نمک مپاش بر دلم کہ ساخت آتشِ الم ز سینہ ام کبابہا بہ عاشقانِ خستہ دم بہ صحنِ باغِ نہ قدم فگن ز چہرہ اے صنم حجابہا نقابہا ز اُو اُمید زکوئے تو منم اسیر موئے تو کہ گفتگو بر او بود چو نقشہا بر آبہا ز چشمِ من ز فرطِ غم رود دُخان دمبدم چو میشود بلند ہم ز آبہا حبابہا نصیؔر رَو براہِ دیں گزر ز قیدِ آن و ایں کہ ہشت جملہ ایں زمیں چو بر زمیں سابہا (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیدچہ شد گر نازِ دارائی شہنشاہِ عجم دارد کہ شامِ ما غریباں خندہ ہا بر صبحِ جم دارد تُواے مزدورِ جنت سرِّ تقصیرم نمی دانی بہ قدرِ جُرم، چشمِ رحمتش نازِ کرم دارد ہر آنکس می شناسد جوہرِ تخلیقِ انساں را کہ در یادِ رُخِ کوثر جبیناں دیدہ نم دارد نشانِ دوست ازما خاکساراں پُرسی اے سالک! کہ آگاہی ز منزل دیدۂ نقشِ دارد ازیں کج گردناں باور مکن لافِ حضُوری را مقیمِ آستانش سر ز بارِ لُطف خم دارد بہ ہنگامِ ضعیفی می رسد نصرت ز یزوانش ضعیفاں را کسے کو وقتِ قدرت محترم وارد تماشا کن بہر منظر چو خواہی حُسنِ مُطلق را کہ عشق از دَیر ربطِ یک پرستی تا حرم دارد توئی قسّامِ رحمت یا محمدﷺ چوں سرِ محشر کرم پروردۂ چشمت ز محرومی چہ غم دارد بیا با شوق در بزمِ نصیؔر اے تشنۂ مستی کہ اُو در قحطِ خُوش ذوقی وجودے مُغتَنَم دارد (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیدکرد تاراج دلم فتنہ نگاہے عجبے شعلے رُوئے عجبے، غیرتِ ماہے عجبے باہمہ نامہ سیاہی نہ ہر اسم از حشر رحمتِ شافعِﷺ حشر است پناہے عجبے رُوئے تابانِ تُو در پردۂ گیسوئے سیاہ بہ شبِ تار درخشانِی ماہے عجبے رہزنِ حُسن ربا ید دل و دیں ہوش و خرد گاہ گا ہے سرِ راہے بہ نگاہے عجبے نقد جاں باختہ و راہِ بلا می گیرند ہست عُشّاقِ ترا رسمے و راہے عجبے خواستم رازِ ولم فاش نہ گردو لیکن اشک بر عاشقیم ہست گواہے عجبے ذرۂ کوچۂ آں شاہِﷺ مدینہ بودن اے نصؔیر ازپئے ما شوکت و جاہے عجبے (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیدچوں جان و دل بہ درست صرفۂ نیاز کنم بہ اوجِ اخترِ طالع ہزار ناز کنم سرِ نیاز کہ خم از سرِ نیاز کنم ز خاکِ پائے تو خواہم کہ سرفراز کنم خوشا شبے کہ در آئی بہ کُلبہ ام چوں ماہ خوشا دمے کہ بہ روئے تو دیدہ باز کنم ز بوسۂ قَدَََمت در ثواب کم باشد تمام عمر اگر صرف در نماز کنم نظر بہ جانبِ طُوبیٰ مرا نمی اُفتد کہ من نگہ بہ قدِ یارِ دلنواز کنم ہزار نعمتِ دُنیا اگر مرا بخشند نثارِ گوشۂ آں چشمِ نیم باز کنم من از ہجومِ خیالِ مسلسلِ زلفش نصیؔر سلسلۂ شوق را دراز کنم (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیداے سروِ ناز نینے اے تُرکِ بے نیازے شورے زدی بعالم با قامتِ درازے دستے دہد چو بختم بو سم ز فرطِ شوقت پائے سگانِ کُویت با صد ہزار نازے آخر چرا نپرسی گاہے منِ حزیں را وارم بر آستانت دائم سرِ نیازے سُنبل سرِ ارادت آرد بپائے نازت آئی اگر بگلشن با کاکُلِ درازے دل بُرد با نگاہے از دستِ عشاقبازاں آں شاہِ کج کلاہے، آں ماہِ دلنوازے تا از گدازِ ہستی راہے بخویش یا بم بستم چو شمعِ محفل احرامِ سوز و سازے بے حاصل است قتلم با تیغ و تیر و خنجر کارم تمام کردی با چشمِ نیم بازے بارے نصیؔر خواہی گر در جہاں سعادت کُن بیعتِ ارادت بر دستِ پاکبازے (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیدگر بر سرِ بالینم یک جلوہ بفرمائی صد بار شوم قرباں اے پیکرِ زیبائی! بلبل بہ گُل و قمری با سرو بہ بستانست تو ہم کرمے فرما با نازِ دل آرائی جانم بلب آمد ہم از حسرتِ دیدارت نے طاقتِ غم دارم نے تابِ شکیبائی مانندِ گدا گردم پیرامنِ کوئے تو باشد کہ بر آوازم از خانہ بروں آئی باز آکہ گذشت از حد آزارِ فراقِ تو درمانِ دلم فرما ز اعجازِ مسیحائی اے ماہ چہ میدانی دردِ منِ آشُفتہ دانم کہ ندیدستی شامِ غمِ تنہائی کن صرفِ دلِ اغیار اندازِ تغافل را ماخاک شدیم اے گُل تو محوِ خود آرائی یا رب بنما راہے از منزل پیدایم بگذشت ہمہ عمرم در بادیہ پیمائی للہ نگاہے کُن اے یارِ پری رُویم گردید نصیؔرِ تُو دیوانہ و سودائی (عرشِ ناز)۔۔۔
مزیددل بُرد ز دستِ من مہ رُوئے فسوں کارے دل سوزِ دل افروزے، دلدارِ دل آزارے در معرضِ حُسنِ تو مثلِ خس و خاشاکیم اے گُلکدۂ خُوبی! چشمِ کرمے، بارے از پر توِ رخسارت، از جلوۂ انوارت ہر ذرّہ ضیا ریزے، ہر دشت چمن زارے در چشمِ فسوں سازت، ہشیاری و سرشاری اے مہوشِ طنّازے! اے دلبرِ عیّارے ہوش و خردم بُردی، مفتونِ خُودم کردی با چشمِ سیہ مستے با طُرّۂ طرّارے تُو ایزدِ ستّاری، یک جلوۂ غفّاری بر حالِ منِ رندے ‘ سر مستِ سیہ کارے باایں کہ نصؔیر آمد کم کوش و تہی دامن یا رب نظرے فرما بر حالِ من زارے (عرشِ ناز)۔۔۔
مزید